In de Volkskrant van 31 januari 2015 stond dit artikel “Bij een arts voel je onbegrip, een lotgenoot luistert beter” over ervaringsdeskundigen in de Geestelijke Gezondheidszorg. Hoe zij patiënten kunnen helpen hun kracht te hervinden. Auteur Jeroen Verkroost ging op zoek naar wat nodig is om het vak uit te oefenen.

Ik moest terugdenken aan het boek PAAZ van Myrthe van der Meer, wat ik onlangs pas heb gelezen. Dit autobiografische boek (2012) speelt zich af op de psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (paaz) en – dat zou je misschien niet verwachten – er zit behoorlijk veel humor in.

Hoofdpersoon Emma wordt op de afdeling geconfronteerd met de dagelijkse gang van zaken: steeds wisselende medicatie, behandelgroepen en patiënten die komen en gaan. Ze verblijft hier ruim 5 maanden. Ze beschrijft de gang van zaken heel concreet, ook de gesprekken met medepatiënten en psychiaters. Ik schrok van de absurditeit van een dergelijke afdeling.

Het artikel stelt dat hoewel behandelaars van goede wil zijn, het toch lastig is om (in crisis) te helpen bij echt herstel. Echt herstel duurt vaak lang en bestaat uit het leren omgaan met je beperkingen, het zoeken naar identiteit en het hervinden van zelfrespect en zelfvertrouwen.

Het artikel en het boek PAAZ bevestigen voor mij dat behandelaren die met je meedenken, niks gek vinden en een meer gelijkwaardige behandelrelatie nastreven het verschil maken. Die steeds meer denken vanuit het idee “wat is uw plan eigenlijk, wat zou u willen?”. En niet vanuit een traditionele vaderlijke of moederlijke rol. Hierdoor verandert de rol van patiënten en komt er meer initiatief. Kennis is hierbij belangrijk. Een reden waarom iemand in de patiëntenrol kan schieten, is informatieachterstand, waardoor hij afhankelijk wordt van de visie van de arts. Ook het laten zien van je eigen kwetsbaarheid als behandelaar is belangrijk.

Het artikel stelt dat je als ervaringswerker niet veel kan / hoeft te doen. Aanhoren wat iemand te zeggen heeft, daar serieus op ingaan, af en toe een gerichte vraag stellen, iets vertellen uit je eigen ervaring, laten merken dat er hoop is. Begrip tonen, aan een half woord genoeg hebben. Soms is dat voldoende voor iemand. En als hij/zij er klaar voor is, als hij weer hoop begint te krijgen dat verbetering mogelijk is, – stapje voor stapje – samen kijken wat er kan. De kracht van een goede ervaringswerker. Hoe meer, hoe beter wat mij betreft.