Op 2 februari 2016 publiceerde het landelijk programma “Vanuit autisme bekeken” een indrukwekkende onderzoeksfoto van de autismenetwerken en steunpunten autisme anno 2015. Dit onderzoek is een “nulmeting” van een onlangs gestart project voor duurzame verankering van autisme expertise in regionale netwerken. Een project in opdracht van het ministerie van VWS. Uit te voeren in 2016 en 2017. Ik ben als coördinator van het Autisme Kennisnetwerk Overijssel betrokken bij (het voorproces van) dit project.

Aanleiding voor dit project is het veranderende landschap van zorg en onderwijs. De decentralisaties zijn een feit. De echte transformatie nog niet echt. Maar samenwerkingen over sectoren heen sneuvelen vaak als eerste in dit geweld. Overigens meestal niet zonder reden. Er is (1) niet altijd draagvlak in regio’s om rondom bepaalde doelgroepen een netwerk te vormen. En daarmee dus gewoonweg ook geen geld om bv. een website en coördinerende activiteiten te bekostigen. Of (2) de manier waarop zo’n netwerk is georganiseerd is nog niet meegegroeid met de tijd. Zo zijn er vele netwerken afhankelijk van een of meerdere partijen die verreweg het meeste investeren (vaak in menskracht en geld). Of zijn er netwerken waar de mensen waarover het gaat geen enkele betrokkenheid hebben in het netwerk.

In Overijssel is de afgelopen jaren geïnvesteerd om het autismenetwerk toekomstbestendig te maken. Enerzijds om de jaarlijkse (coördinatie)kosten over alle convenantpartners te verdelen. Anderzijds om mensen met autisme structureel, ook in de beleidsvorming en besluitvorming, in te zetten. Inclusie moet je organiseren. In de begroting wordt hier jaarlijks een bedrag voor gereserveerd. Dus alle convenantpartners betalen mee om de inzet van ervaringsdeskundigen binnen het netwerk mogelijk te maken.

Als u denkt dat Overijssel hiermee de sleutel tot succes heeft gevonden heeft u het mis. Deze investeringen zijn geen garantie voor het voortbestaan van het netwerk. Netwerken zijn een middel voor mensen en organisaties om kennis uit te wisselen, elkaar te inspireren en te verbinden. De waarde die het netwerk toevoegt voor mensen met autisme, hun omgeving en de deelnemende convenantpartijen bepaalt elk jaar het voortbestaan weer. Maar vooral ook de mate waarin het netwerk zich kan aanpassen aan de steeds sneller veranderende wereld is belangrijk.

Terug naar het project. Onlangs was ik bij de startbijeenkomst waar ik enige spanning, herkenbaar uit het voorproces, voelde. Kun je met een centrale financieringsvorm en aansturing regionale autisme-expertise borgen en netwerken nieuw leven inblazen? Hoe doe je recht aan de diversiteit in de regio’s? Met in elke regio verschillende nuances, gewoonten en verhoudingen. Hoe doe je recht aan de diversiteit aan leervragen van deze netwerken?

Het is te gemakkelijk om te denken dat louter een financiële injectie ervoor zorgt dat de huidige netwerken in stand kunnen blijven. Vernieuwing en innovatie is noodzakelijk om autisme-expertise op een goede manier te vergroten en toegankelijk te maken. Hoe dan? Gewoon, door te doen. Door met elkaar in dialoog te gaan en te durven schuren. Door in elke regio te beginnen. Als er iets is wat ik heb geleerd van jaren werken in dit soort complexe omgevingen is het wel dat je elkaar serieus moet (blijven) nemen en elkaars standpunten en belangen moet blijven verkennen. En dat het #Nooitaf is.