De essentie van samenwerking is dat je een deel van je autonomie en macht afstaat in het vertrouwen dat je er iets voor terug krijgt. In samenwerking geef je samen betekenis door te denken, leren en vooral samen te doen. Mijn ervaring is dat in ieder vraagstuk waar meerdere partijen bij betrokken zijn ieder met zijn eigen bril naar de situatie kijkt. Ieder participeert in de samenwerking vanuit zijn eigen referentiekader en logica, en met verschillende argumenten, overtuigingen en drijfveren. De een stelt het probleem centraal en gaat ervan uit dat zijn / haar perceptie van het probleem door iedereen gedeeld wordt. Een ander heeft al precies voor ogen wat de oplossing moet zijn die leidt tot een (duurzaam) betere oplossing, en niet zelden is dat de oplossing waarin die speler of partij zich gespecialiseerd heeft dan wel een persoonlijk belang wat deze persoon mee brengt aan tafel. Weer een ander denkt alleen maar in termen van kansen, want juist door samenwerking kunnen kansen benut worden die hij / zij niet alleen kan realiseren.

Samenwerkingen in het sociaal domein, zeker die al langer bestaan, hebben moeite met vernieuwen. Ik zie veel “meer van hetzelfde”. In deze roerige tijden worden ook steeds meer samenwerkingen ontmanteld, vaak als gevolg van bezuinigingen. Juist die samenwerking kan zorgen voor behoud van expertise; expertise die in het huidige decentralisatie geweld kan komen te verdwijnen. Ik zie (keten)samenwerking als een kans om je kennis te verbreden, diensten te verbeteren en om nieuwe vraaggerichte producten te ontwikkelen. Cruciaal is dat de sturing bij de afnemer komt te liggen en dat de producten samen met de afnemer worden ontwikkeld. Hiervoor is het nodig dat partners afscheid nemen van traditioneel georganiseerde en gefinancierde (netwerk)samenwerking. Dat zij de transformatie verkennen naar een nieuwe, meer organische manier van (netwerk)samenwerking, samen met de mensen waarover het gaat.

In Overijssel ben ik betrokken bij een netwerksamenwerking van 25 verschillende organisaties uit diverse sectoren in het sociaal domein. De samenwerking ging in 2006 van start. De afgelopen jaren is een innovatieve manier van werken geïntroduceerd: niet praten “over” maar praten “met”, “samen leren van praktijkervaringen” en “niet vergaderen maar doen”. Wat heeft geleid tot een betere positie van ervaringsdeskundigen en kennisuitwisseling tussen ervaringsdeskundigen en professionals. Wat vervolgens weer leidt tot een betere kwaliteit van dienstverlening en tot nieuwe pilots zoals levenscoaching, hier beschreven. Tegelijkertijd heb ik bijgedragen aan het ontwerpen van een proces, hier uitgebreider beschreven, waarbinnen partners zelf nieuwe mogelijkheden voor een samenwerkingsmodel hebben verkend. Meebewegend met de sterk veranderende omgeving waar subsidiemiddelen eindig zijn, ontslaggolven plaatsvinden en de gemeente aan de slag gaat met generalistische wijkteams. Toewerkend naar besluitvorming over de toekomst.

Het goed organiseren van de besluitvorming in een ketensamenwerking of netwerk is namelijk belangrijk. De omgeving is dynamisch: elke poging om een complexe situatie in kaart te brengen is achterhaald op het moment dat de kaart wordt getekend. In dergelijke omgevingen is het verleidelijk te zoeken naar besluiten waar iedereen het principieel en van harte mee eens is (iedereen zegt ja). De uitdaging is het zoeken naar besluiten die voor iedereen acceptabel zijn en waar geen bezwaren tegen bestaan, dan wel waar iedereen mee kan leven (niemand zegt nee).

Deze besluiten hebben de partners onlangs genomen: op weg naar een nieuwe, meer organische manier van netwerksamenwerking. Samen met de mensen waarover het gaat. Met de nieuwe manier van werken als uitgangspunt.