Ik heb de andere genomineerden voor de AKO literatuurprijs 2014 (nog) niet gelezen. Ik kan dus niet zeggen dat dit boek donderdag 13 november 2014 de prijs moet winnen. Maar… wat een adembenemend boek! Prachtig geschreven door Stefan Hertmans.

In al zijn kwetsbaarheid schrijft hij over zijn eigen schrijfproces en schuldgevoel. Meer dan dertig jaar geleden kreeg Stefan Hertmans van zijn grootvader twee schriften waarin hij zijn oorlogservaringen had opgetekend. Jarenlang durfde Stefan ze niet te openen. Als je het boek leest begrijp je waarom. De schriften zijn een herkansing, met Oorlog en terpentijn lost Stefan Hertmans een schuld in.

Een boek vol prachtig proza en menselijkheid. Indringend ook om de ontdekkingstocht van de schrijver naar het verleden van zijn familie te lezen. Het deed me denken aan de boeken “Zo Vader” van Marcel Rözer en “Duitse wortels” van Laura Starink. Laatstgenoemde beschrijft het leven van haar Silezische moeder: toen voor Europa de bevrijding kwam, begon voor de Duitsers in deze grensstreek met Polen en Tsjecho-Slowakije de oorlog pas echt.

Een parallel is te trekken met het leven van de grootvader van Stefan Hertmans. Hij overleeft de gruwelen van de Belgische loopgraven in de eerste Wereldoorlog. Hij keert terug en ontmoet zijn grote liefde. Maar kort daarna, nog voordat ze trouwen, komt zij te overlijden aan de gevolgen van de Spaanse griep. De eerste Wereldoorlog kostte 15 miljoen mensen het leven, de griep kort daarna ongeveer 40 miljoen. Net als de tweede Wereldoorlog het leven van de moeder van Laura Starink tekent, zo tekenen deze gebeurtenissen het verdere leven van de grootvader van Stefan Hertmans.

Hoe meer de schrijvers lezen over hun familiegeschiedenis, hoe meer zij het besef van onwetendheid moeten leren dragen. Deze werken plaatsen schrijvers voor de pijnlijke werkelijkheid van elk literair werk: je moet eerst genezen van het authentieke verhaal, het loslaten, om het op een eigen manier terug te kunnen vinden.